در این گزارش که در شماره روز دوشنبه 27 مهر 1394 خورشیدی به قلم فاطمه یارمحمدی ‏‏انتشار یافت، می خوانیم: معتاد شیشه ای در دنیایی زندگی می کند که فقط یک هدف دارد؛ نئشه شدن و آن هم به هر قیمتی! معتاد به شیشه وقتی خمار است، برای به دست آوردن پول موادش دست به هر کاری می زند، از سرقت یک جفت کفش گرفته تا دزدی پس انداز همسر و مادرش.

اما این تازه اول ماجراست و زمانی که نئشه شد، «توهم» به سراغ اش می آید و در این هنگام است که او یک موجود خطرناک می شود، آدمی با توهمی بزرگ که همه را دشمن خود می پندارد که باید سر به نیست شان کند. این موجود متوهم خطرناک، به راحتی دست به جنایت می زند و بعد مدعی می شود که به او الهام شده بود که از شر اطرافیانش خلاص شود!

به عقیده کارشناسان، اغلب مصرف کنندگان شیشه در نخستین مراحل اعتیاد، توهم زایی کمی را تجربه و احساس شادی و لذت می کنند، اما پس از گذشت مدت زمانی از مصرف و اعتیاد فرد به ماده مخدر، تمامی امور زندگی از کنترل او خارج می شود و دیگر نمی تواند بدون شیشه به زندگی عادی خود ادامه دهد و حالا برای تأمین هزینه مصرف، ممکن است به هر کاری و از جمله قتل هم دست بزند.

** روایت یک توهّم
معتادان به شیشه گاهی دست به اقداماتی می زنند که در نتیجه این نوع اعتیاد، خطرناک ترین نوع اعتیاد در دنیا لقب گرفته است. مردی به دنبال مرگ همسرش در یک تصادف و اعتیاد به شیشه، به تصور این که دختر 4 ساله اش شیطان است، بدن او را سوزاند. همسایگان با شنیدن ناله های این دختربچه تنها، موضوع را به ماموران پلیس اطلاع دادند و با حضور آنان در خانه مرد جنایتکار، پیکر مجروح دختر خردسال اش که آثار سوختگی بر آن مشهود بود، مشاهده شد.

بررسی های کارشناسانه قضایی و پلیس مشخص کرد پدر 36 ساله در توهّم ناشی از مصرف شیشه، از حالت طبیعی خارج شده و دختر خود را شیطان فرض کرده و او را شکنجه داده است.

یک کارشناس مسائل اجتماعی در این رابطه می گوید: متأسفانه آمار کودک آزاری و همسر آزاری به دلیل مصرف موادمخدر صنعتی و به ویژه شیشه ، در حال افزایش است و باید با نگرش عمیق تر وچاره جویانه تر به این مسأله توجه کرد. اگر فقط چند دقیقه مأموران کلانتری دیرتر در صحنه حادثه مزبور حاضر می شدند و یا همسایگان بی تفاوت بودند، شاید الان این دختر بچه جان خود را از دست داده بود.

مرد شیشه ای درباره این که چرا به مصرف کننده این ماده مخدر صنعتی تبدیل شده است، می گوید: با مرگ همسرم، فکر می کردم با مصرف مواد مخدر آرام می شوم، چون مرگ او برایم خیلی سخت بود. اما فکر نمی کردم که با این اعتیاد ممکن است قاتل دخترم شوم.

مرد دیگری پس از این که در خانه دوست خود اقدام به مصرف شیشه می کند، با توهّم اینکه دوستش حرف های نامربوطی درباره همسرش گفته است، این مرد و زن و کودک 3 ساله اش را به قتل می رساند و پس از سرقت مقداری شیشه و پول، به خانه اش بر می گردد. او در بازجویی اعتراف می کند: تا ساعت 4 بعد از ظهر روز بعد در خواب بودم و وقتی بیدار شدم، همسرم گفت که 3 نفر به قتل رسیده اند و من بسیار شوکه شدم و تازه فهمیدم که چه جنایتی را انجام داده ام.

** عوارض شدید مصرف شیشه
عوارض مصرف شیشه به قدری وحشتناک است که هروئین و یا قوی ترین مخدرهای سنتی در مقابل آن، بسیار ضعیف هستند. مصرف کننده شیشه در حالت خماری، گاهی دست به حرکات جنون آمیزی می زند که شاید از دیوانگان زنجیری هم سر نزند. از مهمترین عوارض طولانی مدت مصرف شیشه که معمولاً بعد از گذشت کمتر از 6 ماه مصرف خود را نشان می دهد، آسیب های شدید کبدی و جوش های صورت، ایجاد عفونت در دستگاه گوارش و بخصوص روده ها و سایر عوارض خطرناک و دردناک مصرف این ماده مخدر صنعتی است.

توهمات شیشه به گونه ای است که بیان آن ها کار ساده ای نیست و باورش، مشکل است.

شیشه ای ها پس از گذشت مدتی از مصرف، به شدت بدبین می شوند، همه مردم را دشمن خود می دانند، فکر می کنند سیستم های امنیتی همه به دنبال آن های هستند و حتی در خانه ها برایشان ابزارهای مراقبت کار گذاشته اند، به نزدیک ترین افراد خانواده خود به شدت بدبین می شوند، بدبینی که قابل گفتن نیست.

معتاد به شیشه اگر متأهل باشد، به همسر خود بدبین می شود و حتی فکر می کند که فرزندانش متعلق به او نیستند و وقتی با او صحبت می کنند، هرگز حاضر نیست حرف های دیگران را بپذیرد و تایید کند، زیرا فکر می کند همه اشتباه می کنند و فقط اوست که درست می اندیشد. یکی از تفکرات جالب شیشه ای ها، این است که فکر می کنند از زمانی که مصرف کننده شیشه شده اند، بسیار پیشرفت کرده اند و تبدیل به انسان های دانایی شده اند و چیزهایی را می فهمند که دیگران نمی فهمند!

** خشونت های خانوادگی و اجتماعی
افراد شیشه ای هرگز خود را معتاد نمی دانند، مصرف کنندگان تریاک را افراد بی کلاس می دانند و اگر مثلاً به آن ها گفته شود که به جای شیشه تریاک مصرف کنند که این عوارض را ندارد، عصبانی می شوند و این کار را در شأن خود نمی دانند! متأسفانه در صحبت های عامیانه گفته می شود که شیشه چون مرفین ندارد، پس اعتیاد هم ندارد. این نگرش بسیار غلط است و این که فقط مواد مرفین دار و یا مواد برگرفته از خانواده تریاک اعتیاد آورند و بقیه موادی که مرفین ندارند، اعتیاد آور نیستند. گمراه کننده است.

کورش محمدی ـ پژوهشگر حوزه اعتیاد در این باره می گوید: بر اساس پژوهش های انجام شده، رفتارهای خشونت آمیز در معتادان به مواد مخدر صنعتی در فاصله زمانی 6 ماه تا یک سال پس از شروع وابستگی، افراد آغاز می شود، در حالی که در معتادان به مواد مخدر سنتی این فاصله زمانی 1 تا 3 سال پس از وابستگی است.

وی می افزاید: نتایج این پژوهش نشان می دهد که بین اعتیاد به مواد مخدر و بروز خشونت های خانوادگی، خشونت های اجتماعی منجر به قتل و جرح، آسیب های روانی و جسمانی علیه زنان و کودکان، بروز ناهنجاری های اخلاقی و جرایم اجتماعی و کاهش احساس امنیت شهروندان، رابطه معناداری وجود دارد.

در پژوهش یاد شده،84 درصد خانواده های مورد مطالعه از زمان ابتلا به اعتیاد فرد معتاد، حداقل یکبار در معرض خشونت های کلامی، عاطفی، جنسی و اقتصادی مرتبط با سوء مصرف مواد قرار گرفته اند و 43درصد آنها، حداقل یکبار در این مدت با خشونت های فیزیکی جدی، تهدید کننده و حقوقی و 10 درصد مابقی با خشونت های منجر به آسیب های جسمانی و روحی مواجه شده اند و علاوه بر این 1.1 درصد خانواده های مورد مطالعه، خشونت های منجر به قتل های خانوادگی را تجربه کرده اند.

محمدی اضافه می کند: میزان بروز خشونت و رفتارهای آسیب رسان در معتادان به مواد مخدر صنعتی، با افزایش سن اعتیاد افراد به اوج خود می رسد، در حالی که در معتادان به مواد مخدر سنتی با افت مواجه می شود. در خانواده هایی که دارای حداقل یک فرد معتاد هستند، بیشترین قربانیان رفتارهای خشونت آمیز ناشی از سوء مصرف مواد مخدر، زنان با فراوانی 58درصد و کودکان با فراوانی36 درصد هستند.

**احساس لذت و انرژی کاذب
دکتر سیدمهدی صابری ـ رئیس بخش معاینات روانپزشکی پزشکی قانونی تهران و عضو هیأت علمی سازمان پزشکی قانونی کشور، که روان پریشان شیشه ای را تحت معاینه قرار می دهد، می گوید: شیشه یکی از مواد محرک روان است و برخلاف داروهای مخدر که سبب احساس آرامش و رخوت کوتاه مدت می شود و اساس گرایش به آن نیز همین است، موجب افزایش انرژی، توهّم و احساس لذت کاذب می شود و به همین دلیل در مواقعی که فرد نیاز به تمرکز بیشتر ذهنی، انجام کارهای ظریف، افزایش احساس لذت، افزایش سطح هوشیاری و یا توان بدنی دارد، ممکن است به مصرف شیشه روی آورد و همین احساس انرژی کاذب و یا افزایش هوشیاری و لذت، فرد را تشویق می کند که به مصرف شیشه ادامه دهد.

این روانپزشک می افزاید: استفاده مکرر از شیشه، موجب بروز تغییراتی در فعالیت های شیمیایی مغز می شود و بسته به اینکه فرد مصرف کننده به چه میزان مستعد بروز اختلال های روانی باشد، آثار گوناگونی را در او ایجاد می کند؛ به این معنا که اگر فرد زمینه اختلال روانی داشته باشد، حتی با یک بار مصرف شیشه دچار حالات روانی پریشی می شود و علاوه بر آن، تعدد دفعات مصرف و بالارفتن مقدار آن نیز امکان بروز واکنش های ناخواسته و شدید روانی را افزایش می دهد.

دکتر صابری ادامه می دهد: واکنش های افرادی که به مصرف شیشه وابسته شده اند. به صورت حالاتی از خشم، پرخاشگری، سوءظن، بدبینی، افسردگی، بی تدبیری و عدم آرامش بروز می کند، این وضع رفتارهای غیرطبیعی را در افراد ایجاد می کند و اطرافیان به سهولت می توانند این تغییرات رفتاری را تشخیص و احتمال دهند که فرد به مصرف شیشه روی آورده است.

عضو هیأت علمی سازمان پزشکی قانونی اظهار می دارد: مصرف شیشه آثار بد جسمانی هم به دنبال دارد که از آن جمله ابتلا به بیماری های گوارشی، ایجاد مشکلاتی در گردش خون و فساد دندان هاست. هر چند بغرنج ترین و حادترین مسئله در مصرف شیشه، ایجاد علائم روان پریشی در افراد است که سبب جدا شدن آنان از واقعیت های زندگی می شود.

**برداشت های نادرست از رفتارها
رئیس بخش معاینات روانپزشکی قانونی تهران با اشاره به اینکه رفتارها و حرکات اطرافیان برای فرد وابسته به شیشه معنادار می شود، می گوید: فرد شیشه ای از رفتار اطرافیان برداشت های نادرستی دارد و هر حرکتی برای او معنادار می شود. او از نگاه ها و یا گفته های عادی 2 نفر برداشت نادرست دارد و همواره احساس می کند دیگران با حرف ها و یا نگاه هایشان، او را متهم می کنند.

علاوه بر آن، فرد شیشه ای دچار توهماتی می شود که ممکن است تحت تأثیر آن، بدون آنکه صدا، شی یا فرد خاصی در محیط باشد، آن ها را احساس کند و بر درستی تصور خود نیز مصر باشد.

دکتر صابری با اشاره به نمونه هایی از پرونده های بررسی شده در بخش روان پزشکی قانونی، ادامه می دهد: فرد شیشه ای تصور می کند که افرادی همواره در تعقیبش هستند و رفتارهای او را تحت نظر دارند. او نسبت به وسایل الکترونیک مانند تلویزیون، پریز، برق، کامپیوتر و یا حتی دریچه کولر حساس است و فکر می کند این وسایل برای ضبط رفتار و گفته های او در خانه قرار داده شده است، بنابراین گاه به سمت این وسایل حمله ور می شود و آن ها را خرد می کند.

عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی کشور، تصورات و واکنش های افراد شیشه ای را برای کسانی که با آنان زندگی می کنند، بسیار وحشت آور و ترساننده عنوان می کند و می گوید: آنچه فرد شیشه ای به آن عمل می کند فقط یک تصور ذهنی نیست، بلکه اعتقاد قلبی اوست و اگر کسی بخواهد او را از انجام اعمال نادرستش منصرف کند، به شدت با وی برخورد خواهد کرد و از اینرو مهم ترین دلیل درگیری روان پریشان شیشه ای با خانواده هایشان نیز به همین موضوع بر می گردد.

دکتر صابری به یکی از مصادیق قتل های اتفاق افتاده توسط افراد شیشه ای اشاره می کند و می گوید: در یک نمونه از معاینات روان پزشکی، فردی شیشه ای به پزشکی قانونی ارجاع شده بود که فرزند 4 ساله اش را به شکل فجیعی به قتل رسانده بود. در لحظه وقوع حادثه، او فرزندش را به شکل یک عروسک دیده بود که باید با پیچ گوشتی حرکات او را تنظیم می کرد. متأسفانه بر اثر ضربات وارد شده، این کودک مصدوم به بدترین شکل ممکن جانش را از دست داده بود.

**تبلیغات دروغین لاغری
دکتر علیرضا جزینی ـ قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به تبلیغات دروغین درباره اثرات لاغری شیشه و عدم اعتیاد به ماده مخدر شیشه، به گزارشگر روزنامه اطلاعات می گوید: متأسفانه در برخی از آرایشگاه های زنانه با تجویز قرص های حاوی آمفتامین و متاآمفتامین به عنوان قرص های لاغری، مدعی عدم اعتیاد به مصرف این قرص ها می شوند و این در حالی است که مصرف حتی یک بار برخی از این مواد، اعتیاد آور است.

او با اشاره به این که هیچ پروتکل درمانی برای شیشه وجود ندارد، می افزاید: متأسفانه فقط 20درصد از معتادان کشور موفق به ترک موادمخدر می شوند و هیچ پروتکل درمانی برای درمان اعتیاد به شیشه در کشور وجود ندارد و متأسفانه در حال حاضر نیز سالانه 80 تن موادمخدر صنعتی در کشور مصرف می شود.

قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر اضافه می کند: در چند ماه اخیر به دنبال اقدامات مقابله ای انجام شده در کشور، قیمت هر کیلوگرم شیشه از 20 میلیون تومان به 80 میلیون تومان رسیده است، که گران شدن قیمت شیشه و مبارزه با ورود پیش سازهای این ماده مخدر، به کشور، سبب می شود در راه مقابله با اعتیاد به این ماده مخدر خطرناک، بتوانیم گام های مؤثرتری برداریم.

دکتر جزینی اظهار می دارد: از میان یک میلیون و 325 هزار معتاد در کشور، 26درصد به مواد صنعتی اعتیاد دارند که غالباً در سنین پایین تر از 35 سال هستند.

**درمان معتادان
متخصصان درمانگر اعتیاد می گویند برای درمان کسی که به ماده محرک شیشه اعتیاد پیدا می کند، داروی خاصی وجود ندارد و داروهایی که تجویز می شود فقط به کاهش علایم ناراحت کننده بیمار کمک می کند. در هر حال برای درمان عوارض اعتیاد به شیشه، بر اساس مدت و نوع و روش مصرف و نوع علایم، ممکن است که فرد نیاز به بستری شدن یا درمان سرپایی داشته باشد.

بعد از درمان اختلالات روان پزشکی، بیمار باید به وسیله روانپزشک خبره مورد بررسی و روان درمانی قرار گیرد و به دنبال آن یا همزمان، آموزش خانواده ها، آموزش مهارت های زندگی و پیشگیری از بازگشت و رفتار درمانی، برنامه ریزی شود و به اجرا درآید.

اکثر مراجعه کنندگان به کلینیک های ترک اعتیاد، خستگی، تاثیرات منفی مصرف، ترس از دست دادن خانواده و ترس از دست دادن سلامت و زیبایی ظاهری شان را انگیزه اصلی برای ترک شیشه می دانند. بنابراین برای ترغیب این گونه افراد برای درمان، باید خانواده ها نیز این انگیزه را در آنان به وجود بیاورند، اما اگر حمایت های خانواده ها با فشار و اجبار باشد، نه فقط فایده ای ندارد، بلکه آنان را پرخاشگر نیز می کند.کسی که شیشه مصرف می کند طبیعتاً دچار پرخاشگری زیاد و غیرطبیعی می شود، در این مواقع خانواده ها نباید با وی به مقابله و بحث و جدل بپردازند، زیرا در این صورت آنان فوق العاده خطرناک عمل می کنند و اگر مصرف کننده در مراحل ابتدای اعتیاد باشد، سعی کنند با راهنمایی های درست و اصولی و حمایت های عاطفی و هیجانی، آنان را درمان کنند.

**تقویت مسائل اعتقادی
حجت الاسلام والمسلمین علی سرلک ـ کارشناس مذهبی معتقد است: پدیده اعتیاد یک موضوع چند وجهی است و محصول علت خاص نیست، بلکه معلول علل مختلف مرئی و نامرئی است. کسی که از درون آرامش ندارد، سعی می کند از محیط بیرون با مسائلی مانند موادمخدر خلاء خود را پرسازد. در حقیقت کسی که آرامش درونی را تجربه نمی کند، به سمت موادمخدر گرایش می یابد.

او اضافه می کند: کمبود شادی و فرصت تفریح درست، فرد را به سمت مصرف موادمخدر سوق می دهد و از سوی دیگر، فقر فرهنگی و کم اطلاعی از عواقب مصرف موادمخدر سنتی و صنعتی، از دیگر علل اعتیاد است، اما برای خروج از باتلاق اعتیاد و مواد مخدر باید مراکز آموزشی، مساجد، دانشگاه ها، سربازخانه ها و سایر محل هایی که مکان تجمعات انسانی است، نقش خود را در پیشگیری و مبارزه با اعتیاد ایفا کنند و در اتاق های فکر، راهکارهای فرهنگی و اجتماعی تاثیرگذار برای به تصویر کشیدن این معضل نازیبای زندگی فردی و اجتماعی را به اجرا بگذارند.

*منبع گزارش: روزنامه اطلاعات